بهطوری که بهترین نتایج مذاکرات بغداد را میتوان ادامه حیات مذاکرات و جلوگیری از شکست آن قلمداد نمود، چرا که طرفین توافق نمودند دور بعدی مذاکرات در مسکو برگزار گردد تا امید به حل و فصل این مسئله به یاس مبدل نشود، ضمنا برای ناظران بینالمللی مشخص شد که آمریکا یکی از موانع جدی دستیابی به توافق بین ایران و گروه 1+5 است.
آمریکا که پس از مذاکرات استانبول در موضع ضعف قرار گرفته بود تلاش نمود تا در این دور مذاکرات برای خوشایند بخشی از افکار عمومی داخل کشورش و همچنین رفع نگرانیها و دغدغههای رژیم صهیونیستی، روند مذاکرات را به بن بست بکشاند. در واقع آمریکا همواره ایران را تهدیدی جدی و اساسی برای کشورش و همچنین برای امنیت اسرائیل تلقی کرده و لذا استراتژیها و برنامههای خود را براساس این سیاست کلی تنظیم کرده است،
اگر چه درخصوص میزان فوریت این تهدید بین دولتمردان آمریکا اشتراک نظری وجود ندارد، بهطوری که عدهای تهدید ایران را فوری دانسته و اینگونه وانمود میکنند که در آینده نزدیک به سلاح اتمی دست خواهد یافت، لذا مرتبا بر مقابله فوری و حتی اقدام نظامی برای متوقف کردن روند توسعه نظامی ایران تاکید میکنند و در مقابل عدهای دیگر معتقدند که تهدید ایران فوری نیست لذا میبایست با تشدید تحریمها و فشارهای بینالمللی ایران را به انفعال کشید تا روند توسعه توانمندیهای آن متوقف یا ضعیف شود. تهدید ایران به حمله نظامی توسط اسرائیل و آمریکا به حربهای رنگ باخته در عرصه بینالمللی تبدیل شده و عمدتا مصارف داخلی برای این دو کشور و همچنین رویکرد انتخاباتی برای آمریکا دارد.
اما رویکرد تحریم هنوز امیدهایی را برای سیاستگذاران و مقامات آمریکا و برخی از کشورهای غربی بر جای گذاشته است؛ بهطوری که معتقدند با تشدید تحریمها رفتار ایران تغییر خواهد کرد. درحالیکه نه فضای بینالمللی و نه محیط داخلی ایران شرایط تحمیلی از طریق تحریمها را نمیپذیرد. در محیط بینالمللی بین گروه 1+5 اختلافات عمیقی بروز کرده بهطوری که فرانسه با پیروزی اولاند در انتخابات اخیر آن، از جرگه کشورهای حامی تشدید تحریمها علیه ایران خارج شده و روسیه و چین نیز با توجه به زمینهسازی غرب برای حمله نظامی به سوریه نسبت به اعمال تحریمهای یکجانبه و فزاینده علیه ایران واکنش جدی نشان دادهاند؛بهطوری که سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرده مسکو تحریمهای آمریکا علیه ایران را به رسمیت نمیشناسد.
بنابراین دیگر آن انسجام موضع گذشته در میان کشورهای گروه 1+5 وجود ندارد و آمریکا نیز نمیتواند با یکجانبه گراییهای خود روند مذاکرات را به شکست بکشاند. در داخل ایران نیز، دولت و مردم نسبت به اعمال تحریمهای تحمیلی از سوی آمریکا و غرب در طول3دهه گذشته مقاوم شدهاند و به نوعی اقتصاد ایران در مقابل تحریمها به اقتصادی مقاومتی تبدیل شده است.
البته اعمال تحریمهای اخیر بهویژه در زمینههای بانکی و نفتی شرایط سخت تری را بر کشور تحمیل میکند ولی اینکه بتواند در مذاکرات پیش رو رفتار مذاکرهکنندگان ایرانی را تغییر بدهد تا به نوعی تسلیم شرایط غرب بهویژه آمریکا در مذاکرات شوند، غیرقابلقبول بهنظر میرسد، بنابراین در مذاکرات مسکو حرکت طرفین بر مبنای NPT و رهیافتی گام به گام میتواند افق مناسبی را پیش رو قرار دهد وگرنه با توجه به پیچیدگی مذاکرات هستهای، تلاش برای تحمیل دیدگاه و نظرات یک طرف بر دیگری روند مذاکرات را بهشدت تضعیف خواهد کرد.
* استاد روابط بینالملل دانشگاه خوارزمی